نقش قبایل مهاجر عرب در تحولات سیاسی ایران در سده اول هجری

با ظهور اسلام، اعراب پراکنده و متفرق در قالب حکومت مرکزی، به شکلی متحد و یکپارچه درآمدند. پس از دوره پیامبر (ص) قدرت متمرکز عرب به دلایل مختلف، به مرزها و نواحی همجوار جزیره العرب دست-اندازی کرد که از آن تحت عنوان فتوحات یاد می شود. از جمله نواحی مورد هجوم، ایران- همسایه شرقی جزیره العرب- بود. در حین فتوحات و پس از آن گروهی از قبایل عرب به ایران مهاجرت کردند و در نواحی مختلفی نظیر خوزستان، کرمان، آذربایجان، قم، سیستان، خراسان ساکن شدند. بررسی تأثیر شکل و ساختار زندگی قبیله ای عرب مهاجر و مناسبات آنان با حکومت مرکزی، منازعات و درگیری های قومی و قبیله ای شان، بر اوضاع سیاسی ایران سده اول هجری بحث اصلی این پایان نامه است. در این رساله با تکیه بر نسب قبیله ها و نحوه و کیفیت مهاجرت آنان به ایران موارد فوق مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. می توان پیدایش طبقه اجتماعی موالی (ایرانیان)، بروز تغییرات در ساختار اداری و دیوانی ایران- تبدیل ایران به بخشی از ایالات عراق- و تعیین و انتصاب والیان عرب بر اساس توانایی های نظامی، کثرت جمعیت و بعدها رقابت و منازعات قبیله ای را از پیامدهای مهم مهاجرت و سکونت قبایل عرب در ایران دانست. این رساله پژوهشی توصیفی تحلیلی بر اساس مدارک و داده های تاریخی است که با روش کتابخانه ای و بهره گیری از تجزیه و تحلیل و مقایسه و تطبیق انجام گرفته است.